INVASIESTRANDEN

De landing in Normandië in 1944, codenaam Operatie Overlord, was de invasie van door nazi-Duitsland bezet West-Europa door de westelijke geallieerden door middel van een landing. Een landing of landingsoperatie is een militaire actie met als doel troepen vanuit watergebied in een gebied te plaatsen dat onder controle van de vijand staat. Vaak wordt er gebruikgemaakt van een landingsvaartuig of een vliegtuig met luchtlandingstroepen. De tactiek die gebruikt wordt bij een landing vanuit vaartuigen valt vaak onder amfibische oorlogvoering. Met bijna 3 miljoen man die Het Kanaal naar Frankrijk overstaken, geldt het nog steeds als 's werelds grootste amfibische operatie. De operatie begon met luchtlandingen en een massale amfibische aanval in de vroege morgen van 6 juni. Landgevechten volgden tot 22 augustus om het Normandische bruggenhoofd te behouden en uit te breiden en uiteindelijk hieruit uit te breken.
Dit leidde tot de val van Parijs. Het is één van de bekendste campagnes uit WO II en de uitdrukking D-Day wordt vrijwel altijd geassocieerd met deze landing. Na de landing waren er nog 2 maanden van zware gevechten nodig om heel Normandië te bevrijden. Naar schatting zijn in de Slag om Normandië 68.000 Duitse soldaten en 63.000 geallieerde soldaten omgekomen.
De 'D' van D-Day staat niet, zoals velen denken, voor decision. Dat is een misverstand. De term D-Day wordt voornamelijk gebruikt door het Amerikaanse leger om een dag aan te duiden waarop een actie staat gepland. De letter is afgeleid van de Engelse woorden waarvoor het staat; 'D' voor 'Day'. Hetzelfde is het geval bij 'H' van 'Hour'. In het Nederlands kennen we deze aanduiding overigens ook: het Uur U.

De stranden van Normandië waren tijdens de geallieerde landing in WO II verdeeld in 5 sectoren. Die hadden de codenamen Juno, Omaha, Utah, Sword en Gold.
In het achterland van Gold Beach ligt Arromanches, waar de eerste kunstmatige haven -noodzakelijk voor de bevoorrading van de troepen en de aanvoer van groot materieel- werd aangelegd. Tussen Omaha Beach en Utah Beach ligt Pointe du Hoc, een 30 m hoge rots, met een grandioos schootsveld voor de Duitsers.

Piccadilly Circus

 
opsommingsteken

Arromanches
Arromanches was geen landingsstrand omdat het strand in een inham ligt. Na de geslaagde landing bij Arromanches bouwden de Engelsen er een grote kunstmatige haven. Dáárvoor was Arromanches juist uitermate geschikt. Een haven was nodig om na de invasie de geallieerde troepen te kunnen blijven bevoorraden en groot materieel aan land te kunnen brengen. Daardoor moesten in die haven natuurlijk wel schepen met een grote diepgang kunnen aanmeren. De bestaande zeehavens in Normandië waar dat zou kunnen, waren moeilijk in te nemen en zouden naar verwachting ook door de Duitsers onklaar worden gemaakt.
De tijdelijke haven bestond uit onderdelen die in het geheim vooraf al in Engeland waren gemaakt. De haven bestond uit drijvende wegen en pierhoofden voor het lossen, die met de getijden mee omhoog en omlaag gingen.
Om voor een zone met rustig water te zorgen, werden er golfbrekers gemaakt door holle blokken beton -caissons- en oude boten te laten zinken.
In de luwte van de golfbreker werd een uit stalen pontons opgebouwde drijvende kade aangelegd, die via drijvende bruggen verbinding kreeg met de stranden van Arromanches. De haven functioneerde goed maar werd al snel geteisterd door een voorjaarsstorm die enkele dagen aanhield. Daarop was de haven niet berekend, maar de schade bleek te herstellen.
De haven bestaat niet meer. Wel is een deel van de caissons voor de kust blijven liggen. Op de plaats waar de kunstmatige haven werd aangelegd, staat nu het Landingsmuseum. Bovenop de helling staat het museum Arromanches 360°. Er wordt op een cirkelvormig scherm een film vertoond. Een must voor echt geïnteresseerde en gespecialiseerde bezoekers.

 

Kunstmatigelandingshaven vóór Arramanches - foto van foto in Arramanches 360°

 

Kunstmatige haven voor Arromanches 1944

 

Arromanches

 
opsommingsteken

Omaha Beach
Het meest bekende strand van de invasie is ongetwijfeld Omaha Beach. Het strand is ongeveer 5 km lang. Omaha Beach leek vervloekt en alles wat mis kon gaan, ging ook daadwerkelijk mis.
De eerste blunder was de tewaterlating van de landingsvaartuigen. Dat gebeurde al 19 km vóór de kust. Door het slechte weer resulteerde dat in een bemanning die grotendeels zeeziek was. Voor zover de landingsvaartuigen al aankwamen op de stranden, -sommige kapseisden door het slechte weer- was de bemanning veelal gebroken en te zwak om ook maar iets te doen, laat staan om te vechten.
De tweede blunder was de tewaterlating van de DD-tanks, Duplex Drive tanks, nicknamed Donald Duck tanks. Dat waren amfibisch omgebouwde Sherman tanks. Die tewaterlating vond plaats op zo'n 6 km uit de kust.
Het idee van de DD-tank -een waterdicht canvas scherm dat op de romp van de tank was bevestigd en dat voldoende drijfvermogen gaf- was totaal niet berekend op de omstandigheden waaronder ze te water werden gelaten. Door de hoge golven zonken enkele DD-tanks direct, met bemanning en al. Van de 30 DD-tanks die ter water werden gelaten bereikten er uiteindelijk maar 2 de kust.
Maar de meest tragische blunder was de onderschatting van de verdediging. De Duitsers hadden hun verdediging goed voorbereid. Overal lagen obstakels en het langzaam afhellende strand bood een prima schootsveld. In het gebied, met name boven de hoogwaterlijn, lagen landmijnen. Aanvankelijk zou het gebied verdedigd worden door een samenraapsel van uit Polen en Rusland afkomstige troepen, maar vlak voor de invasie werden ze vervangen door de Duitse 352e divisie. Die behoorde tot de best geoefende troepen in het gebied.
De Amerikanen waren niet van deze wissel op de hoogte. Hun strategie was erop gebaseerd een frontale aanval in te zetten met de sterkste troepen en de Duitse stellingen stormenderhand in te nemen.
Het geleidelijke oplopende zandstrand van Omaha Beach ging over in kiezels en daarachter rezen hoge zandduinen op. Hier doorheen liepen slechts 5 doorgangen. Het strand had aan de uiteinden hoge klippen. De enige acceptabele weg landinwaarts was tussen de klippen door. Dat was namelijk een zacht glooiend gebied met dalen. De voornaamste Duitse artilleriestellingen stonden -logischerwijs- op de hoge klippen. Het gevolg laat zich raden. De hele landing op Omaha Beach liep uit op een ongekende ramp, met grote verliezen aan geallieerde zijde.
Zo'n 300 m achter het landingsstrand staat het Omaha Beach Memorial museum. Het museum is 1.200 m2 groot en heeft een prachtige verzameling uniformen, wapens, persoonlijke voorwerpen en voertuigen.
Boven in de duinen achter Omaha Beach bij Colleville-sur-Mer ligt een Amerikaanse begraafplaats. Deze begraafplaats is eigendom van de Amerikaanse overheid en dus ook Amerikaans grondgebied met dezelfde regels en wetten als in de Verenigde Staten.

 

Stafkaart ingetekend met landing Omaha Beach en Utah Beach door Major-General Raymond Barton

 

Landingsvaartuig op weg naar Omaha Beach

 
opsommingsteken

Pointe du Hoc
Pointe du Hoc is een 30 m hoge rots tussen Omaha Beach en Utah Beach. Beneden is er een smal keistrand van zo'n 10 m breed. Dit strategische punt stond vol Duitse bunkers. De Duitsers hadden er 6 155 mm scheepskanonnen geïnstalleerd om de 2 invasiestranden te verdedigen. Op 6 juni 1944 was Pointe du Hoc dus een belangrijk doelwit van de geallieerden om de stranden vrij te krijgen van het dreigende geschut van de 155 mm kanonnen.
Deze extreem moeilijke en zware missie werd toevertrouwd aan het US 2nd Ranger Bataljon, onder leiding van luitenant-kolonel James Earl Rudder.
De dagen vóór de landing op Pointe du Hoc werd het zwaar gebombardeerd. Snel na het begin van deze bombardementen verplaatsten de Duitsers de kanonnen meer landinwaarts, wat de Rangers niet wisten. Door misverstanden zouden slechts 225 man landen op het strand. De rest was ergens anders terecht gekomen. Deze kleine groep moest maar zien hoe ze de zware kanonnen daarboven konden vernietigen.
Om 7 uur in de morgen bereikten de Rangers de voet van de 30 m hoge klip, die door de Duitsers vanuit bunkers werd verdedigd. De commando’s schoten weerhaken met touwen eraan omhoog om zo de klip te beklimmen. Ook gebruikten ze ladders en touwladders. Ze werden ondertussen onder vuur genomen door verschillende handvuurwapens waar de Duitsers vanaf de klip mee op hun schoten. Ondertussen probeerden 40 mm scheepsmitrailleurs van de marine de Duitsers van de klip te verdrijven, waardoor een hoop aarde en stukken rots op de commando’s vielen. Toch lukte het de commando’s de Duitsers te verdrijven. Boven gekomen ontstond er een loopgravenoorlog die meer weg had van WO I dan van WO II.
Toen ontdekte men echter dat de kanonnen uit de bunkers waren weggehaald. De Rangers verzamelden zich boven en enkelen gingen op zoek naar de artillerie. Deze werd al vlug gevonden en vernietigd. De lastigste periode kwam na de aanval op de klip. De buitenwereld dacht dat de aanval was mislukt en de aanvallers waren gedood. De groep bleef 2 dagen geïsoleerd en moest verschillende Duitse tegenaanvallen afslaan om de positie onder controle te houden. In de morgen van 7 juni bedroeg het aantal inzetbare manschappen nog maar 90 tot 100 man, waarvan velen lichtgewond waren. Opgesloten tussen de bunkerresten hadden ze geen voedsel meer en zaten ze krap in hun munitie. Later die dag arriveerden uiteindelijk enkele versterkingen en konden de Duitsers definitief worden teruggedrongen.
Pointe du Hoc is na zo'n 70 jaar nog steeds als een maanlandschap bezaaid met diepe kraters. Tussen deze kraters, die zijn veroorzaakt door beschietingen van de geallieerden, liggen nog resten van de Duitse bunkers.
Er is een gedenkteken en een museum opgericht, gewijd aan de bloedige slag die er heeft plaatsgevonden. Het -van ingegraveerde Engelse en Franse teksten voorziene- granieten Pointe du Hoc American Monument heeft een naaldvorm en is gebouwd op de schietbegeleidingspost. Het monument werd op 11 januari 1979 formeel overgedragen aan de American Battle Monuments Commission voor eeuwigdurende verzorging en onderhoud . Dit historisch getekende gebied aan de linker kant van Omaha Beach blijft in dezelfde staat als dat het Amerikaanse 2nd Ranger Bataljon  het toentertijd heeft achtergelaten. Het monument wordt afgeschermd door prikkeldraad, omdat het te gevaarlijk is om rond het monument te lopen.

 

Invasiestranden

 
opsommingsteken

Juno Beach
Juno Beach liep van Saint-Aubin-sur-Mer in het oosten tot La Rivière-Saint-Sauveur en Courseulles-sur-Mer in het westen. Het was de Brits-Canadese sector. Net als bij de andere invasiestranden werd ook Juno Beach gebombardeerd voordat de landing plaatsvond. Deze bombardementen waren echter onnauwkeurig en er werden daarom maar weinig stellingen uitgeschakeld.
De landingen werden een half uur uitgesteld vanwege de ruwe zee. Hierdoor kregen de Duitsers de kans om de verdediging weer op orde te krijgen. Maar door het uitstel verdwenen enkele strandobstakels weer onder water. Daar liepen later enkele landingsvaartuigen op vast.
Oorspronkelijk zouden de eerste landingsgolven vlak na elkaar plaats vinden. Dat plan werd volledig in de war gestuurd vanwege de ruwe zee. Omdat de DD-tanks vertraging hadden en pas later aan land kwamen, leed de infanterie hevige verliezen. Toen de tanks uiteindelijk het strand bereikten, konden de stellingen uitgeschakeld worden. In tegenstelling tot de landingen op Omaha Beach, konden de infanteristen hier dekking zoeken achter de tanks.
Juno Beach was op Omaha Beach na het zwaarst verdedigde stuk strand. De Duitse verdedigers beschikten over 11 zware geschutbatterijen met 155 mm scheepsgeschut en 9 batterijen met 75 mm scheepsgeschut. Ook waren er veel mijnen gelegd.
Het inleidende bombardement in de nacht voorafgaand aan de invasie richtte weinig schade aan en de gevechten waren dan ook hevig. In de middag was het strand echter veroverd en waren de Canadezen ettelijke kilometers het achterland binnengedrongen om bruggen te veroveren. Zij wisten ook als enigen de doellijn te bereiken, maar moesten zich wegens het ontbreken van infanterie weer terugtrekken. Aan het eind van de eerste dag waren de Canadese troepen van alle geallieerde troepen het verst opgerukt. In de avond van de volgende dag maakten ze verbinding met de Britse troepen van Sword Beach.
Aan het strand waar de Canadezen en andere geallieerde strijdkrachten in juni 1944 landden, staat het Juno Beach Centrum. Het Centrum legt de nadruk op de rol die de Canadezen speelden tijdens WO II. Vooral in Normandië. Het museum huisvest een herdenkingsplaats en een cultureel/educatief centrum, maar ook een uitgebreid documentatiecentrum over het Canada van nu, met films, interactieve zuilen, geluidsarchieven en collecties. Juno Beach Centrum is het enige Canadese museum op de landingsstranden. Het heeft, behalve permanente exposities, regelmatig tijdelijke exposities, een speciaal parcours voor het jonge publiek en activiteiten voor scholieren.
 

opsommingsteken

Gold Beach
Gold Beach lag tussen La Rivière en Longues-sur-Mer, was 8 km breed en was verdeeld in 4 sectoren. Het lag 24 km ten oosten van Omaha Beach. Gold Beach was toegewezen aan de Britten. Hun hoofdtaak was het veroveren van Arromanches -dat als plaats voor een kunstmatige haven was aangewezen- en Bayeux en het afsnijden van de weg van Caen naar Bayeux. Daarnaast moesten de Britten contact maken met de Amerikanen die westelijk van Gold Beach op Omaha Beach landden en met de Canadezen die oostelijker landden, op Juno Beach.
De landing op Gold Beach begon om 07.25 uur, een uur later dan op de westelijker gelegen stranden Utah Beach en Omaha Beach, omdat daar de vloed eerder opkwam. Als gevolg van de sterke noordwestenwind stonden de hindernissen op het strand al onder water toen de commando's die ze moesten opblazen, ze bereikten. De soldaten werden vanaf de oever onder vuur genomen en konden de hindernissen niet opruimen. Van de eerste landingsvaartuigen, beladen met tanks, voeren er 20 op mijnen waarbij ze licht tot zwaar beschadigd raakten. Omdat de zee nogal woelig was werd besloten de DD-tanks niet op eigen kracht naar het strand te laten varen maar ze met de landingsboten aan wal te zetten. Daardoor waren ze niet direct beschikbaar om het vuur op de Duitse stellingen te openen. In sommige sectoren wisten de Duitsers met pantserafweergeschut ettelijke DD-tanks buiten gevecht te stellen, maar over het algemeen was de inzet van de tanks een groot succes.
Rond middernacht waren zo'n 25.000 Britten op Gold Beach geland. De troepen waren zo'n 10 km opgerukt in bezet gebied. Ze waren erin geslaagd ten zuiden van Tierceville contact te maken met de Canadezen, maar hadden geen contact weten te maken met de Amerikanen op Omaha Beach. Rond 22.30 uur hadden ze Arromanches ingenomen en rond hetzelfde tijdstip bereikten ze de buitenwijken van Bayeux.
In het centrum van Ver-sur-Mer, direct naast het raadhuis, bevindt zich het America/Gold beach Museum. Het doet de herinnering herleven aan 2 belangrijke 20e-eeuwse gebeurtenissen die plaatsvonden in Ver-sur-Mer. In 1927 stortte de eerste luchtpost transportvlucht uit de Verenigde Staten naar Europa neer in de zee vóór Ver-sur-Mer. Het vliegtuig heette 'Amerika'. Op 6 juni 1944 landden eenheden van het Britse 50e Infanterie Divisie en Supporting Armour hier als onderdeel van Operatie Overlord (D-Day).
 

opsommingsteken

Utah Beach
Utah Beach was het meest westelijke van de stranden die waren uitgekozen om te benutten tijdens de landing in Normandië. Utah Beach lag tussen Poupeville en La Madeleine, aan de oostkust van het schiereiland Cotentin. Het strand was toegewezen aan de Amerikanen.
Het plan was om 4 golven soldaten op de stranden af te sturen, voorzien van enkele pantservoertuigen en met vuursteun van de marine. De 20 landingsvaartuigen van de 1e golf zetten op precies de afgesproken tijd de tocht in naar de stranden. De landingsvaartuigen werden begeleid door boten met machinegeweren die de mijnen moesten laten exploderen. Ongeveer op H-Hour waren de landingsvaartuigen tot op 273 m van het strand genaderd. Ze schoten rooksignalen af als teken dat het mitrailleurvuur moest stoppen. Op H-Hour werden de landingsbruggen naar beneden gelaten en waadden 600 soldaten tot hun middel in het water de resterende 100 m naar het strand, waar ze enkele minuten later aankwamen. Tegenstand was er bijna niet, aangezien de Duitsers hier geen aanval verwachtten; er waren alleen een paar reservedivisies aanwezig.
Het Utah Beach Landings Museum is gebouwd op de exacte plek waar de eerste Amerikaanse troepen op 6 juni 1944 voet aan land zetten. Het museum is een eerbetoon aan de mannen die hun leven geriskeerd of gelaten hebben voor de vrijheid van anderen. Het museum verhaalt over de militaire en technische wapenfeiten die het strand van Sainte-Marie-du-Mont zo beroemd en berucht maakten. Op het strand zijn nog de ruïnes te zien. Maar de meest waardevolle herinneringen bevinden zich in het museum dat rond de bunker van steunpunt WN5 is gebouwd. In het museum komen de feiten van D-Day uitgebreid aan de orde.
Vlak achter Utah Beach staat het Utah Beach American Memorial. Het gedenkteken bestaat uit een rood granieten obelisk. Om het gedenkteken heen ligt een klein parkje. Vanuit dit parkje heb je uitzicht op de historische duinen van Utah Beach. Het gedenkteken wordt beheerd door de American Battle Monuments Commission.
Links van het Utah Beach Landings Museum staat de Eisenhower Way stele, ter ere van General Dwight David Eisenhower, opperbevelhebber van de Allied Force op 6 juni 1944.

 

Amerikaanse tank

 

Landingsmuseum Utah Beach

 

Eisenhower Way stele

 
opsommingsteken

Het stuk strand tussen St.-Aubin-sur-Mer en de monding van de Orne, zo’n 8 km breed, werd door de geallieerden omgedoopt tot Sword Beach. Vanuit geallieerd oogpunt was Sword Beach het meest oostelijke landingsstrand. Het lag op ongeveer 14,5 km van Caen, minder dan 16 km van Gold Beach en op 6,4 km van Juno Beach. De landing op Sword Beach was een verantwoordelijkheid van de Britten.
De Duitse verdediging bestond langs het strand uit strandobstakels, antitankgrachten, mijnen, machinegeweren en mortieren. Verzet op het strand was licht.
Caen was het belangrijkste doel van de Britten. Ten noorden van Caen lagen de bruggen over het Kanaal van Caen en over de Orne die van cruciaal belang waren voor de geallieerde opmars. Caen zelf was een belangrijk knooppunt van wegen. In de vroege ochtend van 6 juni werden de bruggen veroverd. Later op de dag wisten de Britten aansluiting te maken met de luchtlandingeenheden en aan de oostzijde een bruggenhoofd op te bouwen. In de richting van Caen liep de opmars echter vast op slechts een paar kilometer van de stad door een tegenaanval van de Duitsers. Op 7 en de 8 juni vielen de Canadezen aan in de richting van Caen, waarbij geprobeerd werd de stad te omsingelen. Ook deze aanval werd door de Duitsers afgeslagen. De week daarop, van 11 tot 14 juni, vielen de Britten weer aan. Weer wisten de Duitsers de aanvallen af te slaan. Caen ontwikkelde zich tot een sleutelpositie in de Duitse verdediging. Na verdere mislukte aanvallen op 25 juni en op 4 juli konden de Duitsers pas op 7 juli worden verdreven uit het noordelijk deel van Caen en op 18 juli lukte het de Canadezen de Duitsers definitief uit Caen te verdrijven. De stad Caen en de omliggende dorpen waren voor een groot deel verwoest.
Op een steenworp afstand van Sword Beach in Ouistreham staat het 'Grand Bunker - Atlantic Wall Museum'.
 

Landing op Sword Beach