Dag 05. Dinsdag 11 september 2012
Bergen (Noorwegen)

Aankomst Bergen: 08.00 uur
Afstand Bergen-Eidfjord: 113 zeemijl
Vertrek Bergen: 20.00 uur  -  Aankomst Eidfjord: 09.00 uur

Bergen is met 240.000 inwoners de tweede stad van Noorwegen. Bergen werd gesticht in 1070 en met het toenemende belang van deze plaats door de handel in vis uit Noord-Noorwegen en granen uit Europa, vestigde in 1343 de Hanze hier een handelsnederzetting, een Hanzekantoor. Aangezien Hanzekantoren geen zelfstandig lid van de Hanze mochten zijn, viel Bryggen onder Lübeck. In 1365 werd Bryggen onder de Hanzedag gesteld. Hanzedagen zijn bijeenkomsten van Hanzesteden; elk jaar organiseert één van de steden een ontvangst waarbij alle andere Hanzesteden welkom zijn om onder andere elkaar te ontmoeten, hun steden wederzijds te promoten en overleg te voeren.
Het Hanzekantoor, samengesteld uit meer dan 20 gebouwen, werd al snel een complete woon- en werkwijk. In de bloeitijd maakten de Duitse kooplieden een kwart van de bevolking uit. Om brand in de nauw gebouwde wijk te voorkomen, waren alle gebouwen onverwarmd. De enige verwarmde ruimtes bevonden zich in van steen gebouwde achtervertrekken, Schøtstuene, die de kooplieden ook als vergader- en rechtszaal gebruikten.
Door een grote brand in 1702 werden vrijwel alle gebouwen, die grotendeels van hout waren gemaakt, vernietigd. Bij een brand in 1955 gingen opnieuw grote delen van Bryggen in vlammen op. In beide gevallen werd er echter nieuwbouw gepleegd in de oude stijl, hoewel er ook kelders zijn die uit de 15e eeuw dateren. Sinds WO II, die er voor zorgde dat alles wat Duits was in onmin viel, wordt Tyskebryggen in het algemeen nog slechts Bryggen genoemd.

De stad lijkt wel een spectaculair amfitheater dat is gedrapeerd tegen de bergwanden. Een theater met wijds uitzicht op zee en tegelijkertijd met geborgenheid.
Daarnaast is Bergen de toegangspoort tot de indrukwekkende en mooie fjorden van Noorwegen. Traditie, initiatief en ambitie hebben van Bergen één van de belangrijkste culturele steden gemaakt. Het is zeker niet toevallig dat hier elk jaar het grootste culturele evenement van Noorwegen, Bergen International Festival, wordt gehouden. Of dat de stad in het jaar 2000 tot één van de Culturele Hoofdsteden van Europa werd uitgeroepen.
Bergen is één van de populairste studentensteden in Scandinavië. Er studeren 30.000 studenten op tal van verschillende scholen en instituten.

Hoewel sommige mensen denken dat héél Noorwegen regenachtig is, is Bergen één van de weinige plaatsen waar het buitengewoon vaak regent. We hebben horen zeggen dat het in Bergen 8 dagen in de week regent. Dat heeft alles te maken met het feit dat Noorwegen meerdere klimaten heeft. Bergen viert jaarlijks in oktober het Regenfestival, met een regenjas- en een parapluparade. Er stonden tot voor kort in sommige straten zelfs paraplu-automaten.

`Bergen is iets bijzonders in Noorwegen', beweren de inwoners. De onrechtmatige hoofdstad dankt de faam niet in de laatste plaats aan de -Duitse- kooplieden. Wat mentaliteit betreft nemen de Bergenaren in elk geval een bijzondere plaats in Noorwegen in. ‘Ik kom niet uit Noorwegen, ik kom uit Bergen!’, zeggen de Bergenaren zelfbewust.' Zo omschrijft de Merian XL-gids de stad Bergen en haar bewoners. In 1070 verleende koning Olav Kyrre de viking-havenplaats Bergen stadsrechten. De zee bracht Bergen welvaart. De stad was in de 13e eeuw zo belangrijk dat de Duitse Hanze -het verbond van handelslieden uit de steden rond de Oostzee- een handelskantoor, `Tyske Bryggen', opende.
Acht eeuwen later is de vis verruild voor hightech, de levertraan voor knowhow en op de werven worden niet langer schepen maar booreilanden gebouwd. Bergen is een moderne stad met 220.000 inwoners en vormt de kosmopolitische tegenhanger van Oslo.

‘Bryggen, de oude kade van de stad, herinnert aan de positie van de stad als lid van het Hanzeverbond, dat van de 14e tot de 16e eeuw de handel in Noord-Europa beheerste. Talrijke branden, de laatste in 1955, hebben de prachtige houten huizen van Bryggen in de as gelegd, maar de structuur bleef behouden. Veel van de 58 panden zijn nu in gebruik als atelier'. Zo luidt het lovende rapport van de Unesco over Bryggen.
De Hanzekooplieden bouwden langs de kade hun kantoren, woonhuizen en opslagloodsen. Bryggen vormde een stad binnen de stad. Aan het einde van de 16e eeuw werd het handelsmonopolie gebroken. De Duitsers vertrokken en Noorse handelaren namen hun plaats in.
Vanaf de kade lopen lange, smalle stegen tussen de houten loodsen. Aan weerszijden van deze doorgangen bevinden zich kleine winkels, ateliers, werkplaatsen, kantoren en restaurants. Het Duitse bestuur van de handelspost bepaalde exact de breedte en diepte van de gebouwen. Ook schreef het reglement voor dat de handel moest plaatsvinden aan de voorkant, de opslag aan de achterkant en boven waren de kantoren en slaapzalen.

Als we opstaan stroomt het van de regen.Dat doet het ook nog als we als we rond de klok van 09.00 uur aan wal gaan.

We hebben dan al een formulier met betrekking tot een transfer IJmuiden-Amsterdam ingevuld. We zijn uit Amsterdam vertrokken en zullen eindigen in IJmuiden. MSC verzorgt een gratis bustransfer van de Terminal IJmuiden naar de Terminal Amsterdam. De vraag is of we daarvan gebruik zullen maken. Nee, dat doen we niet. We hebben met Taxi Middelweerd afgesproken dat we in IJmuiden worden gehaald.

Met regenjack aan en onder de paraplu lopen we over het haventerrein richting centrum. Volgens de ANWB-gids moet direct buiten het havengebied tegen de Bergenshus Festning aanlopen. Dat zouden we ook hebben gedaan als daarvóór niet een Hop On - Hop Off bus zou hebben gestaan. Hij staat aan het beginpunt van de route en is de eerste van vandaag. Er zit nog niemand in. De tour duurt 1 uur en een dagkaart kost € 15. We besluiten ogenblikkelijk een tour te maken.
De Duits sprekende Poolse chauffeur raadt ons ten dringendste af op het nauwelijks overdekte bovendek te gaan zitten. Hij wijst op de eerste stoelen naast hem. Als we daar plaatsnemen zal hij tijdens de rit ook nog extra informatie kunnen geven. Maar hij doet meer: tijdens de hele rondrit last hij hele korte fotostops in, hij opent dan de busdeur, laat Els een foto nemen, vertelt snel iets, sluit de deur en rijdt weer verder. Zo'ne goeie hebben we nog niet gehad!

De tour heeft de volgende stops:

Skolten at Cruiseterminal De bus loopt aardig vol. Althans beneden, want niemand gaat boven zitten.

Bryggen We rijden -nog steeds in de stromende regen- over de Festningkaien naar Bryggen. Bryggen -De Kade-, ook bekend onder de naam Tyskebryggen -De Duitse Kade-, is een reeks Hanzehandelshuizen aan de oostzijde van de fjord die Bergen binnengaat. Het is één van de best bewaarde middeleeuwse vestigingen van Noorwegen. Bryggen staat sinds 1979 op de UNESCO-Werelderfgoedlijst.

Fishmarket & Flowermarket De hoogtijdagen van de visserij zijn in Bergen allang voorbij. Alleen de dagelijkse vismarkt op de Torget herinnert nog aan de tijd dat de haven vol lag met vissersboten. In de stalletjes liggen verse moten zalm, garnalen, haringen en honderden andere soorten vis hoog opgestapeld. Ook zijn er broodjes gerookte zalm, krabsalade en kaviaar te koop. In grote waterbakken liggen de krabben versuft te wachten op hun lot. De vismarkt in Bergen is niet zomaar een markt. De marktkramen en hun personeel zijn een bijzondere ervaring. Sommige kramen hebben personeel uit allerlei landen. Het is dus niet verwonderlijk dat we gewoon in het Nederlands vragen kunnen stellen. Bij zowel de Fishmarket als de Flowermarket  is er een fotostop met uitstapmogelijkheid. Bij de Vismarkt zien we aan de overkant van de haven Bryggen en de Fløibanen. Bij de Bloemenmarkt kijken we over de haven heen naar de Festningkaien.

Tollbodkaia Viewpoint We zien de Nykirke staan. Bij de ontploffing in 1944 van een Nederlands munitieschip in de haven werd de vroeg 18e-eeuwse kerk Nykirke zwaar beschadigd. Maar inmiddels is hij alweer volledig gerestaureerd.

Bergen Aquarium Op weg naar Akvariet komen we in Nagelgården langs nieuw opgebouwde houten huizen op oude stenen funderingen. Volgens de chauffeur is het Akvariet het grootste aquarium van Europa. In 60 grote en kleine aquaria zwemmen honderden soorten vissen en in de buitenbassins dartelen zeehonden en waggelen pinguïns.

Fredriksberg Fortress Langs de Universiteit van Bergen rijden we naar Fredriksberg Fortress. Het  Fort is  17e-eeuws. Het werd strategisch gebouwd op één van de hoogste punten in de stad. Door de eeuwen heen heeft het fort gediend als een plaats voor executies, als een brandweerkazerne en als een onderdak voor degenen waarvan de huizen waren afgebrand in één van de vele branden die in Bergen woedden. Het fort is vanuit de bus nauwelijks te fotograferen. Een stukje verder -we rijden als het ware over een dijk- zien we 'in de diepte' allemaal gekleurde houten huizen. Jammer dat de regen precies op de busruiten staat.

The National Venue of Theatre in Bergen We komen langs veel steile straatjes, onder andere Knøsesmauet. Naast het theater staat een standbeeld van de dichter en toneelschrijver Henrik Ibsen.

Bergen Museum Op weg naar het museum en ook weer terug erlangs komen we voorbij Hotel Park, één van de oudste koninklijke hoven uit de Vikingtijd. Naast de ingang van het hotel is een bronzen plaquette van Vikingkoning Harald Harfagre aangebracht. Bij het Museum komt Christies Gate uit. Christies Gate is een lange, kaarsrechte straat die regelmatig ondergronds loopt.

The City Park In de onmiddellijke omgeving van het park staan prachtige huizen.

(Weer) The Fishmarket We komen langs de oude brandweerkazerne, Brandstasjon. De deuren staan open en we zien oude brandweerauto's staan. Even verderop zien we tegen de buitentrap van een huis een bronzen beeld van een alcoholist. Het lijkt een goed idee vanmiddag eens naar kazerne en bronzen beeld te lopen. Bij de vismarkt stappen we weer even voor wat fotootjes uit.

	Mount Fløien Funicular Station We gaan daar later vandaag mee naar boven.
	St. Mary's Church De Mariakirke gaat helaas schuil achter steigerzeilen. Het is het oudste nog bestaande gebouw van Bergen. De Romaanse kerk werd rond 1150 als een basiliek gebouwd. Na de brand van 1198 werd het houten balkenplafond vervangen door een stenen gewelf. Na een 2e brand in 1248 kreeg de kerk grotendeels zijn huidige vorm. De Mariakirke behoorde oorspronkelijk toe aan het Mariagilde van Bergen, later was het de kerk van de Hanzekooplui van Bryggen en daarna, tot 1868, van de Duitse kolonie in de stad. Nu is het een Lutherse kerk.
	Norwegian Fisheries Museum Het Norges Fiskerimuseum vertelt alles over de Noorse visserijindustrie. Er zijn panelen over de walvisvaart, de visserij en viskwekerijen.
	Skolten at Cruiseterminal Vlak voor we er zijn, zien we in een flits een oeroude visrokerij met daarbovenop een nieuwe bovenbouw.

Weer terug bij het beginpunt regent het nog steeds pijpenstelen. We besluiten lekker te blijven zitten en nóg een ronde van een uur te maken.

In de loop van de tour wordt het gelukkig droog.
Bij de haven aangekomen, lopen we op ons gemak naar de MSC Lirica. Het loopt tegen 12.00 uur, dus tijd om te lunchen.
Dat doen we in restaurant La Bussola op dek 5. Onze tafelgenoten zijn nog niet aan wal geweest. We tippen ze over de Hop On - Hop Off bus. Later horen we dat ze er dankbaar gebruik van hebben gemaakt.

Om 13.15 uur gaan we naar de Bergenshus Festning. Het ligt in een park. Fort Bergenshus is de oude koninklijke residentie, gebouwd door Håkon Håkonsson, bijgenaamd Håkon de Oude, koning van Noorwegen van 1217 tot 1263 . Tijdens zijn 46 jaar durende regering kwam middeleeuws Noorwegen tot zijn hoogtepunt.

Naar hem werd de in gotische stijl gebouwde Håkonshallen in het fort vernoemd. Håkonshallen was het belangrijkste gebouw van het Noorse koninklijke hof in Bergen, destijds de hoofdstad van het land. Håkonshallen is het grootste niet-religieuze middeleeuwse bouwwerk van Noorwegen. De eerste keer dat de hal werd gebruikt, was voor het huwelijk van Håkons zoon Magnus Lagabøte met de Deense prinses Ingeborg Eriksdotter in 1261. In de feestzaal zou destijds voor 2.000 gasten zijn gedekt.
De hal heeft 3 etages: een kelder, een middenetage en -bovenaan- de feestzaal. Het bouwwerk heeft veel overeenkomsten met vergelijkbare gebouwen in middeleeuws Engeland. In Noorwegen werden in die periode weinig stenen bouwwerken neergezet. Daarom denken historici dat Håkonshallen door Engelse bouwmeesters werd gebouwd, mogelijk zelfs door de hofbouwmeester van de met Håkon bevriende koning Hendrik III van Engeland.
In de Håkonshallen worden tegenwoordig concerten gegeven.

Hier en daar staat een vitrine met wat museumstukjes.

Naast de Håkonshallen staat de Rosenkrantz Toren uit 1270. De oude, sombere vesting van de Hanzestad is het handelsmerk van Bergen.
De Rosenkrantz Toren is een 16e-eeuwse vestingtoren. De stenen toren omvat delen van oudere bouwwerken, waaronder het middeleeuwse kasteel van koning Magnus Lagabøte uit de jaren 1270. Dit ‘kasteel aan de zee’ was een onderdeel van het Noorse koninklijke hof in wat nu de vesting Bergenhus is. Het kasteel had 3 etages en een kelder. Het bevatte een kapel en -op de bovenste etage- het slaapvertrek van de koning.
In de periode 1516-1523 werd het kasteel verbouwd en vergroot door de Deense gouverneur Jørgen Hanssøn en in de jaren 1560 werd het verder vergroot en gemoderniseerd in opdracht van gouverneur Erik Rosenkrantz. Er werden onder meer nieuwe etages en een wenteltrap toegevoegd. Het nieuwe gebouw omvatte een kerker, de gouverneursvertrekken op de 3e etage en -op de bovenste etage- kanonnen. De 3e etage, door Rosenkrantz flink uitgebreid, werd ook wel de ‘koningszaal’ genoemd. Waarschijnlijk gebruikte koning Christiaan IV deze vertrekken tijdens zijn verblijven in Bergen. De kanonnen op de bovenste etages werden gebruikt tijdens de Slag in de baai van Bergen in 1665.
In de jaren 1740 werd de Rozenkrantz Toren in gebruik genomen als kruitmagazijn, een functie die de toren behield tot de jaren 1930, toen het gebouw geopend werd voor het publiek. Op 20 april 1944 ontplofte een Nederlands schip met 120 ton ammunitie aan boord in de baai Vågen. Daarbij raakte Rosenkrantz Toren zwaar beschadigd. Restauratie volgde. Daarbij werden de onderste 3 etages in middeleeuwse staat teruggebracht, terwijl de bovenste etages in 16e-eeuwse staat werden teruggebracht. De toren werd in 1966 heropend. In 1995 werd het gebouw door de Noorse overheid aangewezen als rijksmonument. We kunnen de toren niet in.

Aan de andere kant van het park komen we uit bij Bryggen.
Een wandeling over Tyskebryggen is een flinke stap terug in de tijd. Daar hadden de Hanzeaten hun kantoren, daar hielden ze stevige eet- en drinkfestijnen en ontgroenden Noorse nieuwkomers in bizarre rituelen. Zo op het oog lijkt de houten bebouwing zich te beperken tot de eigenlijke kade (waar af en toe nog een driemaster ligt, de uit 1914 daterende ‘statsraad Lehmkuhl’. Helaas is dat vandaag niet het geval.). Maar de huisjes grenzen aan de achterzijde aan nog meer houten panden, dicht op elkaar gebouwd en dus bijzonder vatbaar voor brand.

Tussen de huizen en de baai Vågen staat een monument. We moeten maar raden waar het om gaat.

Er komen veel steegjes op Bryggen uit.

We lopen richting oude brandweerkazerne. Dat hadden we ons vanmorgen voorgenomen. We komen voorbij het Hanseatiske Museum. Het Hanzemuseum is gehuisvest in het best bewaarde vroeg 18e-eeuwse pakhuis. Het is ingericht in de Hanzestijl en toont de onderkomens van een gefortuneerde en een minder succesvolle zakenman. Ook lopen we langs het Sailor's Monument.

We hebben pech. De brandweerkazerne is gesloten. Buiten staat gelukkig nog wel een oude brandweerauto.

De alcoholist zit er nog wel. Op de plaquette bij zijn voeten staat de ijzersterke tekst: Niemand is alleen wat je ziet. ‘Niemand is alleen wat je ziet.’; 11 mensen zijn geportretteerd in een rijk geïllustreerd boek. Het is het resultaat van een samenwerking tussen de Kerk City Mission, Z-uitgevers en de auteurs Ingar Holm en Hans Arne Odd van Well Said communicatiebureau. Het boek noemt de belangrijkste hoogte- en dieptepunten in het leven van de 11 bekende zowel als onbekende personen. De  openhartige levensverhalen zorgen voor bezinning en reflectie. Zo is er het verhaal van de succescoach, van de altijd lachende financieel adviseur, van de alcoholist en van de 'sterkste man ter wereld'.

Hoog boven Bergen uit verheft zich de berg Fløien. Vanaf de Fishmarket loopt de Finnegardsgate omhoog naar het grondstation van de Fløibanen. We willen met de kabelspoorbaan graag een rit maken. Hij brengt ons in een kleine 8 minuten naar de top van de Fløien -de vaan- 320 m boven de stad. Sinds 15 januari 1918 gaan 2 treintjes elk kwartier op en neer tussen de stad en de top van de heuvel.

We hebben boven een fantastisch uitzicht over Bergen en omgeving, waaronder de zee. Dé kans om een aantal bijzondere foto's te maken. Jammer alleen dat het weer is gaan regenen. Het is 15.30 uur. Bij het uitzichtpunt is een souvenirwinkel en een restaurant met terras. Gelukkig ook een toilet.
In het oog springt de Korskirke uit de 12e eeuw. Het is een kruiskerk. Van het origineel is trouwens maar weinig overgebleven na een drastische verbouwing onder Christian IV -van 1588 tot 1648 koning van Denemarken en Noorwegen- in renaissancestijl.

We gaan weer naar beneden.

We wandelen nog wat over de Fishmarket. De Vismarkt is onderdeel van Torget i Bergen, het marktplein dat  aan de binnenhaven ligt. Het is het gezelligste en meest fotogenieke plekje van Bergen. Het is het kloppende hart van de stad waar de grote winkelstraten samenkomen en de veerboten naar dichtbij gelegen haventjes vertrekken. Op de markt worden fruit, groenten, bloemen, handwerk en souvenirs te koop aangeboden. De markt is niet alleen zeer populair bij de fotografen, maar ook bij de visliefhebbers. Wil je rauwe oesters proeven? Je krijgt de kans op de Vismarkt. Of heb je liever vers gekookte garnalen?   

We lopen over Bryggen terug naar de MSC Lirica. Onderweg vallen de putdeksels en een postbode op. Vooral de steegjes hebben onze aandacht, omdat we graag het Theta Museum in de Enhjørningsgård willen zien.

Het Theta museum is het kleinste museum in Noorwegen. Het bestaat uit één kamer die werd gebruikt door de Theta groep, een verzetsgroep die actief was tussen 1940 en 1945 tijdens de bezetting van Noorwegen. De groep bestond uit jonge mensen tussen de 19 en 22 jaar. Hun doel was contact te houden met de Noorse regering in ballingschap en het verzet. De Theta groep gaf informatie over het verkeer op zee langs de kust.
We komen om 16.30 uur bij het Theta museum. Net te laat, want het is om 16.00 uur dicht gegaan. Gelukkig kunnen we nog wat door de raampjes naar binnen kijken.

Het regent eigenlijk al vanaf de Fløibanen, maar nu lijkt het alsof de sluizen boven worden opengezet. We zetten er de pas in. Maar als we een schuilmogelijkheid aandient, laten we die niet voorbij gaan.

We dineren vanavond op de gebruikelijke tijd van 17.45 uur.
De theatervoorstelling begint een stuk vroeger dan normaal. Dat houdt verband met een voetbalwedstrijd van Duitsland die vanavond wordt gespeeld en op de tv wordt uitgezonden.
Voor de aanvang van de show wordt het bericht uit het Daily Programme nog maar eens bevestigd, dat we morgen niet naar Geiranger gaan, maar naar Eidfjord.

De theatershow heet Carioca. De show leidt ons naar Zuid-Amerika. Het is een dansshow. Heel kort trouwens. Maar 30 minuten.

De MSC Lirica vertrekt om 20.00 uur naar Eidfjord. Als gevolg van de weersomstandigheden -harde windvlagen en hoge golven- vaart er het hele stuk een lokale loods mee.
We varen onder 2 bruggen door: de Askøybrua  en de Little Sotrabrua. Direct na de theatershow zien we nog net vanaf dek 6 de Askøybrua

naar volgende dag